Ստալինյան տարիներին բառերը մարդկանց հեռավոր Սիբիր են հասցրել, կամ բանտի նկուղում կրակափողի պատի տակ կանգնեցրել: Ու հետո այդ բառախեղդ մարդ կոչվածները հանգիստ ապրել են հանուրի կողքին, վայելել նաեւ աքսորվածների ու գնդակահարվածների կառուցած ու շենացվող քաղաքների ու գյուղերի բարիքները:
Բառերը, թեկուզեւ միամիտ անկեղծությամբ բարձրա- ձայնված, ժողովրդի թշնամու պիտակին են արժանացրել բառերի տերերին:
Հետո մարդիկ վախեցան բառերից: Փակվեցին նրանց բերանները: Ինչ որ բան լսողներն էին դարձել պահանջ- ված: Լռությունը բնավորություն ու ապրելակերպ դարձավ: Բայց պետք էր, չէ՞, մի բան ասել: Եվ սկսվեց հորինված ու շինծու բառաշարի հաղթարշավը: Այս անգամ բառերը վա- րագույր դարձան, մտածումներից պաշտպանող թանձր պատնեշ:
Երբ մի օր ասացին՝ եկել է խոսելու ժամանակը, դե, խո- սեք...Ամբիոն գտան ու բառե՜ր, բառե՜ր ցրեցին դրանք բե- րաններում խեղդած-պահած գիտունները...Հետո նաեւ՝ ոչ գիտունները...Հետո՝ բոլորը...
Ժայթքած հրաբուխը դուրս է թափում լավան, թույլ չի տալիս ասել՝ բավական է, այլեւս պարունակություն չունես,հանգստացիր, նորից հարստացիր, կուտակիր ընդերքումդ շաղախվող թանկ հարստությունը:

«Բառերը լոկ փոփոխական եւ ժամանակավոր նշանակու- թյուններ են ունենում եւ փոփոխվող են դարից դար եւ տարբեր ժողովուրդների միջավայրում:Եվ երբ մենք ցանկանում ենք դրանցով ներգործել ամբոխի վրա, ապա նախ հարկավոր է իմանալ, թե ինչպիսի իմաստ դրանք ունեն նրանց համար տվ յալ պահի դրությամբ, եւ ոչ թե այն, թե բառերն այդ ինչպի- սի իմաստ են ունեցել մի ժամանակ եւ կամ կարող էին ունենալ տարբերվող հոգեմտավոր կառուցվածք ունեցող անհատնե- րի համար:
Բառերի հզորությունն այնքան մեծ է, որ բավական է մի- այն ճիշտ գտնված գեղեցիկ բառերով անվանակոչես ամենա- զազրելի իսկ իրերը, որպեսզի դրանք ընդունելություն գտնեն ամբոխի կողմից:
Կառավարողների արվեստը, ինչպես եւ փաստաբանների, հատկապես բառերով աճպարարություններ անելու կարո- ղությունն է: Այդ արվեստի գլխավորագույն դժվարություննե- րից մեկն այն է, որ միեւնույն հասարակության մեջ միեւնույն բառերը շատ հաճախ հույժ տարբեր իմաստներ են ունենում զանազան հասարակական խավերի համար:
Ժողովուրդների առաջընթաց զարգացման գլխավորա- գույն գործոնը երբեք ճշմարտությունը չի եղել, այլ մոլորությու- նը: Ամբոխին անհրաժեշտ են պատրանքներ, եւ նրանք բնազ- դով առաջնորդվելով, ինչպես դեպի լույսը ձգտող միջատներ, ուղեւորվում են այն հռետորների մոտ, որոնք դա մատուցում են իրենց»:

Բառերը գործողություն են, գործողության կոչեր են, բառերը պատգամ են, որ հետո իրականություն են դառ- նում՝ նկատելի, թե աննկատ:
Ստալինյան տարիներին բառերը մարդկանց հեռավոր Սիբիր են հասցրել, կամ բանտի նկուղում կրակափողի պատի տակ կանգնեցրել: Ու հետո այդ բառախեղդ մարդ կոչվածները հանգիստ ապրել են հանուրի կողքին, վայելել նաեւ աքսորվածների ու գնդակահարվածների կառուցած ու շենացվող քաղաքների ու գյուղերի բարիքները:
Բառերը, թեկուզեւ միամիտ անկեղծությամբ բարձրա- ձայնված, ժողովրդի թշնամու պիտակին են արժանացրել բառերի տերերին:
Հետո մարդիկ վախեցան բառերից: Փակվեցին նրանց բերանները: Ինչ որ բան լսողներն էին դարձել պահանջ- ված: Լռությունը բնավորություն ու ապրելակերպ դարձավ: Բայց պետք էր, չէ՞, մի բան ասել: Եվ սկսվեց հորինված ու շինծու բառաշարի հաղթարշավը: Այս անգամ բառերը վա- րագույր դարձան, մտածումներից պաշտպանող թանձր պատնեշ:
Երբ մի օր ասացին՝ եկել է խոսելու ժամանակը, դե, խո- սեք...Ամբիոն գտան ու բառե՜ր, բառե՜ր ցրեցին դրանք բե- րաններում խեղդած-պահած գիտունները...Հետո նաեւ՝ ոչ գիտունները...Հետո՝ բոլորը...
Ժայթքած հրաբուխը դուրս է թափում լավան, թույլ չի տալիս ասել՝ բավական է, այլեւս պարունակություն չունես,հանգստացիր, նորից հարստացիր, կուտակիր ընդերքումդ շաղախվող թանկ հարստությունը:

Եվ այսօր, դժվարագույն խնդիրներ լուծելու ժամանակի խճճանքում, բառերը պատերազմող զորքի նման մարտա- դաշտ են նետված: Կռիվը մարդ արարածի հուզական աշ- խարհի ալեկոծ վիճակ է: Բառերը փոխարինել են բոլոր զի- նատեսակները: Նրանք ասես բոլոր ժամանակների լռության վրեժն են ոտքի հանել ու ոտքի տակ են տալիս ամեն ինչ: Բա- ռերը կործանում են նաեւ իրենց, այդ հրաշք զարմանալին՝ ԲԱ- ՌԸ, որը մարդուն մարդ դարձրեց անսահման հեռու մի շատ գեղեցիկ ՕՐ:
Եվ բառերի հետ խաղերը համամարդկային թնջուկի է վե- րածվել մարդկության նորագույն գյուտի հայտնագործմամբ: Նոր տեխնոլոգիաները մոլորակի ամեն բնակչի իրավունք է ընձեռել իր սեփական բառերով միանալ համամոլորակային խառնաժողովին:
Մարդը ափի մեջ է, ինքն է իր սեփական անձի լրտեսն ու հետախույզը: Իր կամքով՝ ներկայանում է ոտքից գլուխ: Բայց նաեւ այդ մարդը ինքն իրեն ներկայացնելով՝ ներկայացնում է նաեւ խավը, երկիրը, ժամանակը, որին պատկանում է: Նրա ափին դրված տեղեկույթը տեղադրելով նոր տեխնոլոգիա- կան սարքերի մեջ՝ խնդրեմ, առանց անհայտի հավասարում է դուրս բերում բանաձեւը:
Բառերի ու նրանցով ձեւավորված պատկերների, բանա- ձեւումների վերաբերյալ լուրջ հետազոտություն է ամբոխների հոգեբանությունն ուսումնասիրած Գուստավ Լը Բոնի գիրքը: Խորհրդային ժամանակներից եկող հիշողությունն ու արցա- խյան ողջ երեք եւ ավելի տասնամյակ անցած դարաշրջանը շատ հեշտ տեղավորվում են այդ հավասարման մեջ: Այն ժա- մանակ մեզ համար անհայտ էին այդ հավասարման բաղադ- րիչներն ու բանաձեւման հավանական արդյունքը: Իսկ հիմա կարողանո՞ւմ ենք հայտնի դարձնել բառերի արժեքը: Վիրտո- ւալ աշխարհ նետվող ճիշտ, սխալ, հորինածին, պատեհաշահ բառահեղեղի էներգիայից գաղափար ունե՞նք: